*Czasowniki

Do tej lekcji obowiązkowa znajomość hiragany.
 

    Czasowniki japońskie nie odmieniają się ani przez osoby, ani przez rodzaje, ani nawet przez liczby. Aby jednak nie było aż tak łatwo, czasowniki dzielą się na formę prostą oraz formę "grzeczną" czasownika.

Forma prosta

  Forma prosta jest używana w mowie nieformalnej, a więc takiej, gdzie zachowanie etykiety nie jest wymagane. Przykładem takiej sytuacji mogą być rodzice zwracający się do dziecka lub rozmowa przyjaciół. Forma prosta nie może być użyta w oficjalnej rozmowie!

  Forma prosta dzieli się na dwa typy: typ czasownika "ru", zwanego też "samogłoskowym" oraz "u", który jest typem "spółgłoskowym". Jednak właściwie wszystkie czasowniki japońskie kończą się na "u"... Zrozumieć to pomoże nam poniższy podział.

Grupa	Zakończenia wyrazów
"ru"	-る
"u"	-う, -く, -ぐ, -す, -つ, -ぬ, -ぶ, -む, -る*

  *Zarówno w grupie "ru" jak i "u" znajdują się zakończenia "る". Jest tak, ponieważ niektóre czasowniki zakończone na "る" należą do jednej grupy, niektóre do drugiej. Jest sposób żeby je rozróżnić, a mianowicie, jeżeli samogłoska przed końcówką "ru" to "a", "o" lub "u", wtedy na pewno mamy do czynienia z czasownikiem z grupy "u".  

 Teraz kilka przykładów:

• "ru":

* końcówka -る:

たべる - jeść

かりる - pożyczać (od kogoś)

みる - patrzeć

• "u":

* końcówka う:

かう - kupować
ならう - uczyć się

* końcówka く:
いく - iść, jechać
あるく- iść pieszo, spacerować

* końcówka ぐ:
ぬぐ - ściągać (ubranie)
およぐ - pływać

* końcówka す:
だす - wyjmować
かす - pożyczać (komuś)

* końcówka つ:
まつ - czekać
うつ - uderzać

* końcówka ぬ:
しぬ - umierać

* końcówka ぶ:
あそぶ - bawić się
とぶ - skakać; latać

* końcówka む:
よむ - czytać
かむ - gryźć

* końcówka る:
かえる - wracać
とる - brać
うる - sprzedać
しる - wiedzieć

Zaprzeczenie czasownika w formie prostej

  Tutaj przydają się te irytujące, na pierwszy rzut oka takie same końcówki. Dlatego żeby pojąć tą część, musicie najpierw nauczyć się tego, co powyżej.

  To troszkę zawiłe więc przeczytajcie kilka razy, jeśli nie zrozumiecie za pierwszym. Otóż w czasownikach typu "u" wyrzucamy głoskę "-u", a zamiast niej wstawiamy "-anai"(lub "-wanai" wtedy gdy głoską poprzedzającą "u" jest "a", jak w wyrazie かう - "kupować", czy あう - "spotykać"). Natomiast w czasownikach "ru" wyrzucamy "-ru" i zastępujemy je "-nai".

  Części czasowników w formie prostej po odjęciu końcówek "ru" bądź "u" będziemy nazywać tematem czasownika. Ponieważ w trakcie odmian czasowników temat się nie zmienia, będzie nam łatwiej zapamiętać istotę tych odmian.

CZYLI:

Zaprzeczenie czasownika w formie prostej:

"TEMAT+ru" → "TEMAT+nai"
"TEMAT+u" → "TEMAT+(w)anai"

 PRZYKŁADY:

wyraz - zaprzeczenie

• "ru":

"TEMAT+ru"
    ↓
"TEMAT+nai"

たべる - たべない
みる - みる

• "u":

"TEMAT+u"
    ↓
"TEMAT+(w)anai"

かう - かわない
ならう - ならわない
いく - いかない
あるく - あるかない
ぬぐ - ぬがない
およぐ - およがない
だす - ださない
かす - かさない
まつ - またない
うつ - うたない
しぬ - しなない
あそぶ - あそばない
とぶ - とばない
よむ - よまない
かむ - かまない
かえる - かえらない
とる - とらない
うる - うらない
しる - しらない

Forma grzeczna

   Forma grzeczna w języku japońskim jest o niebo łatwiejsza od formy prostej. Wystarczy, że do tematu doklejasz końcówkę -ます dla czasownika typu "ru" oraz -います dla czasownika "u".

PRZYKŁADY:  

wyraz - forma grzeczna

• "ru":

"TEMAT+ru"
↓
"TEMAT+masu"

たべる - たべます
みる - みます

• "ru":

"TEMAT+u"
↓
"TEMAT+imasu"

かう - かいます
ならう - ならいます
いく - いきます
あるく - あるきます
ぬぐ - ぬぎます
およぐ - およぎます
だす - だします
かす - かします
まつ - まちます
うつ - うちます
しぬ - しにます
あそぶ - あそびます
とぶ - とびます
よむ - よみます
かむ - かみます
かえる - かえります
とる - とります
うる - うります
しる - しります

Pamiętaj, że głoska "u" w ます nie jest praktycznie wymawiana! Zatem ます czytaj jako "mas".

Zaprzeczenie formy grzecznej

  Tutaj zamieniamy -ます zamieniasz na -ません i... gotowe! Proste prawda?

-masu → -masen

WYJĄTKI:

  Otóż w języku japońskim są TYLKO dwa wyjątki:

Forma prosta	Znaczenie	Temat	Zaprzeczenie formy prostej	Forma grzeczna	Zaprzeczenie formy grzecznej
する	robić	し	しない	します	しません
くる	przyjść, przybyć	き	こない	きます	きません

PODSUMOWANIE:

Grupa	Forma prosta	Zaprzeczenie formy prostej	Forma grzeczna	Zaprzeczenie formy grzecznej	Znaczenie
"ru"	たべる	たべない	たべます	たべません	jeść
	かりる	かりない	かります	かりません	pożyczać (od kogoś)
	みる	みない	みます	みません	patrzeć
"u"	かう	かわない	かいます	かいません	kupować
	ならう	ならわない	ならいます	ならいません	uczyć się
	いく	いかない	いきます	いきません	iść, jechać
	あるく	あるかない	あるきます	あるきません	iść pieszo, spacerować
	ぬぐ	ぬがない	ぬぎます	ぬぎません	ściągać (ubranie)
	およぐ	およがない	およぎます	およぎません	pływać
	だす	ださない	だします	だしません	wyjmować
	かす	かさない	かします	かしません	pożyczać (komuś)
	まつ	またない	まちます	まちません	czekać
	うつ	うたない	うちます	うちません	uderzać
	しぬ	しなない	しにます	しにません	umierać
	あそぶ	あそばない	あそびます	あそびません	bawić się
	とぶ	とばない	とびます	とびません	skakać; latać
	よむ	よまない	よみます	よみません	czytać
	かむ	かまない	かみます	かみません	gryźć
	かえる	かえらない	かえります	かえりません	wracać
	とる	とらない	とります	とりません	brać
	うる	うらない	うります	うりません	sprzedać
	しる	しらない	しります	しりません	wiedzieć
Wyjątki	する	しない	します	しません	robić
	くる	こない	きます	きません	przychodzić