Partykuły

Tak jak w gramatyce języka polskiego mamy mnóstwo rodzajów końcówek wyrazów w zależności od przypadków, całą masę regułek i jeszcze więcej wyjątków, to w języku japońskim sprawa ta bardzo się upraszcza. Zamiast tychże końcówek wyrazów używane są pojedyncze znaki hiragany będące samodzielnymi (choć same w sobie nie mającymi znaczenia) częściami mowy - partykułami.

は

  は wskazuje w zdaniu podmiot będący tematem zdania, czyli głównym bohaterem, o którym to zdanie mówi. Czyli:

X は - jeżeli chodzi o X

np.:

なつ　は　あつい　です。 - (jeżeli chodzi o) Lato (to) jest (ono) gorące.

*なつ (lato) jest podmiotem tego zdania. 

   To zdanie po polsku, ale z zachowaną kolejnością wyrazów brzmiało by dość dziwnie: "Lato gorące jest". Taka jest jednak kolejność w zdaniu japońskim i tak musimy to zapamiętać. 

   Często część będąca tematem zdania jest pomijana, jeżeli z kontekstu rozmowy wynika jednoznacznie, że właśnie na ten temat toczy się rozmowa. Np.:

A:トメック　は　どこ　です　か。 - Gdzie jest Tomek?
B:いえ　に　います。-(Tomek jest) W domu.

   Ponieważ z pytania wynika, że mowa jest o Tomku, to w odpowiedzi można część "Tomek jest" (czyli w rozumieniu "Jeżeli chodzi o Tomka, to...") spokojnie pominąć.

が

   が używane jest do wskazania przedmiotu, którego dotyczy akcja opisana na przykład czasownikiem. Np.:

ともだち　が　きました。- Przyjechali przyjaciele.

だれ　が　たべた？ - Kto zjadł?

  Partykuła が również określa podmiot lub też dopełnienie. Często będziemy musieli rozstrzygnąć, który z dwóch: は(czyt. jak わ) czy が powinniśmy w danym momencie zastosować. Pomoże nam w tym poniższy przykład:

カシア　は　かみのけ　が　ながい　です。- Kasia ma długie włosy. (Jeżeli chodzi o Kasię, to ma ona długie włosy.

かみのけ　が　ながい　ひと　は　カシア です。- Ta osoba, która ma długie włosy to Kasia. (Jeżeli chodzi o tą osobę z długimi włosami, to jest to Kasia.)

の

   Partykuła の określa przynależność, własność. Mówiąc "A の B" mamy na myśli, że B należy do A, czyli inaczej A jest właścicielem B. Ma ona zastosowanie również wtedy, gdy mówimy o pochodzeniu przedmiotu. Np.:

カシャ　の　くつ. - Buty należące do Kasii.

トメック　の　かのじょ. - Dziewczyna Tomka.

にほん　の　ほん. - Książka z Japonii.

に

Partykuła に może mieć kilka funkcji w zdaniu:

• określa cel(docelowy punkt w zdaniu, które wskazuje na ruch)np.:

 パーティー　に　いく - Idę na imprezę.

いえ　に　かえります - Wracam do domu.

Przy czym celem może być nie tylko miejsce, ale również np. osoba:

だれ　に　いった? - Komu (to) powiedziałeś?

おかあさん　に　あげた. - Dałem (to) mamie.

• określa czas(w którym dane wydarzenie się odbywa)np.:

きんようび　に　いく - Pójdę w piątek.

ごじ　に　たべる - Zjem o piątej.

• określa lokalizację(gdy chcemy powiedzieć, że coś znajduje się w danym miejscu)np.:

でんわ　は　あそこ　に　ある - Telefon jest tam.

トメック　は　がっこう　に　います - Tomek jest w szkole.

へ

  Partykuła へ(UWAGA! czytamy ją jako "e", bez "h" na początku!). używana jest zamiast partykuły に w odniesieniu do celu. Np.:

いえ　へ　かえります - Wracam do domu.

  Pamiętajmy jednak, że zamiana に na へ może być dokonana jedynie wtedy, gdy chodzi o cel, nigdy o czas czy lokację. 

で

  Partykułą で wyraża się miejsce, w którym odbywa się czynność,np.:

トメック　は　いえ　で　たべる - Tomek je (jada) w domu.

モニカ　は　がっこう　で　ほん　を　よみます. - Monika czyta książkę w szkole.

Za pomocą tej partykuły możemy również pokazać sposób, w jaki coś zostało zrobione,np.:

はし　で　たべる. - Jem pałeczkami.

くるま　で　きた. - Przyjechałem samochodem.

!UWAGA! Partykuły に oraz で są często mylone. Zapamiętaj!

X　に　ある - być w X
Y　で　する - robić coś w Y

を

   を wskazuje w zdaniu biernik, czyli tą rzecz czy osobę, która jest przedmiotem danej akcji, np.: 

ほん　を　よみました. - Czytałem książkę.

モニカ　は　こうちゃ　を　のむ. - Monika pije herbatę.

!UWAGA! Kiedy mówimy, że coś lubimy, to pomimo tego, że to "coś" jest w bierniku, to nie stosujemy partykuły を ale が:

ŹLE: X　を　すき - lubić X
DOBRZE: X　が　すき - lubić X

と

   と łączy dwa rzeczowniki będące na równi bohaterami jednego zdania. Czyli: X i Y lub X razem z Y.

ポーランドご　と　にほんご　を　はなせます。- Mówię po polsku i po japońsku.

カシャ　と　トメック　は　がっこう　に　います。- Kasia razem z Tomkiem są w szkole.

も

  Partykuły も używamy, gdy chcemy użyć znaczenia "również" czy "także". Np.:

モニカ　は　ぽーらんどじん　です。　カシャ　も　ぽーらんどじん　です。- Monika jest Polką. Kasia również jest Polką.

スーパー　に　も　いきました。- Poszedłem również do supermarketu.

よ

  Ta partykuła ma charakter wzmacniający zdanie i jest bardzo często używana w mowie potocznej. Np.:

あつい　です　よ! - Uwaga-gorące!

ね

  Ta partykuła z kolei jest odpowiednikiem polskiego "nie?" na końcu zdania w mowie potocznej. Czyli ね osłabia nieco znaczenie, dodając coś w rodzaju polskiego "nieprawdaż?".Np.:

この　ほん　は　たかい　です　ね? - Ta książka jest (dość) droga, nieprawdaż?

あつい　です　ね? - Gorąco, nieprawdaż?