*Formy czasowników

   Materiał jest trudny, więc czytajcie uważnie i róbcie sobie jakieś małe notatki z najważniejszych rzeczy. Nie wykuwajcie całego materiału! Starajcie się zrozumieć.


   Wiemy już z notki "Czasowniki", że w języku japońskim istnieją dwa poziomy sformalizowania czasownika: prosty oraz grzeczny. Wiemy też jak tworzyć zaprzeczenie takich czasowników. Teraz poznamy formy czasowników, które są używanie w Japonii.

   Japońskie czasowniki mają dwa czasy: przeszły i teraźniejszy (znany jako czas nieprzeszły, ponieważ czas przyszły nie jest rozróżniany). Następnie mamy dwie formy czasownikowe, bardzo istotne przy tworzeniu zwrotów czasownikowych: forma rdzenia i łącznik(znany jako 'forma -て(lub -た(przeszła)', która jest dodawana do czasownika). 

   Występują trzy klasy czasowników, różniące się nieznacznie sposobem odmiany. Te klasy to godan(pięcio wierszowa), ichidan(jedno wierszowa) i niewielka klasa czasowników nieregularnych.

Forma	Końcówka
I grupa - godan(5-wierszowa)	-う　-く　-ぐ　-す　-つ　-ぬ　-ぶ　-す　-む , i czasami -る
II grupa ichidan(1-wierszowa)	ma tendencję do zakańczania się na -いる lub -える
III grupa - czasowniki niereguralne	する i くる

I Grupa - godan

na przykładzie czasownika hanasu(mówić)

Forma czasownika	Hiragana	Końcówka
Nieprzeszła	はなす hanasu	hanas-u
Przeszła	はなした hanashita	hanas-ita → hanashita
Nieprzeszła przecząca	はなさないhanasanai	hanas-anai
Przeszła przecząca	はなさなかったhanasanakatta	hanas-ana-katta
Tryb rozkazujący	はなせ hanase	hanas-e
Wyrażenie woli	はなそう hanasou	hanas-ou
Forma -te	はなして hanashite	hanas-ite → hanashite
Czasownik nieregularny	はなせば hanaseba	hanas-eba

   W czasownikach godan, podczas odmiany, zmienia się ostatnia sylaba(np. hanasu(mówić): hanasu, hanasanai, hanase itp.). Podczas odmiany używa się wszystkich 5 końcówek(-a, -i, -u, -e, -o), stąd ich nazwa(go - pięć). !Jeśli forma prosta czasownika nie posiada końcówki -ru, lub stojące przed nią samogłoski to a,u,o to czasownik należy do klasy godan.

   Forma -te oraz -ta(przeszła) czasowników godan zmienia rdzeń wyrazu zależnie od ostatniej sylaby tego rdzenia: 

• -u → -tte, -tta(kau → katte, katta)
• -ku → -ite, -ita(kaku → kaite, kaita)
• -gu → -ide, -ida(oyogu → oyoide, oyoida)
• -su → -shite, -shita(hanasu → hanashite, hanashita)
• -tsu → -tte, -tta(katsu → katte, katta)
• -bu → -nde, -nda(manabu → manande, mananda)
• -nu → -nde, -nda(shinu → shinde, shinda)
• -mu → -nde, -nda(tatazumu → tatazunde, tatazunda)
• -ru → -tte, -tta(saru → satte, satta)

  Jeżeli czasownik kończy się na sylabę -う tak, jak w czasowniku kau(kupować) - w przeczeniu końcówka rdzenia zamienia się na -わ: かわない(nie kupować). Tak się dzieje ponieważ rdzeń jest traktowany jako wu: kawu(pomimo, iż w nowoczesnej japońszczyźnie nie istnieje sylaba "wu").

II Grupa - ichidan

na przykładzie czasownika taberu (jeść)

Forma czasownika	Hiragana	Końcówka
Nieprzeszła	たべる taberu	tabe-ru
Przeszła	たべた tabeta	tabe-ta
Nieprzeszła przecząca	たべないtabenai	tabe-nai
Przeszła przecząca	たべなかったtabenakatta	tabe-na-katta
Tryb rozkazujący	たべろ tabero	tabe-ro
Wyrażenie woli	たべよう tabeyou	tabe-you
Forma -te	たべて tabete	tabe-te
Tryb nieregularny	たべれば tabereba	tabe-reba

   W przypadku czasowników ichidan, podstawa słowa pozostaje taka sama podczas odmiany. Końcówka "-ru" rdzenia zostaje odrzucona i dodana zostaje odpowiednia końcówka(patrz tabelka).
* wyjątki - hairu(wejść), hashiru(biegać), iru(potrzebować), kaeru(wracać), keru(kopać), kiru(ciąć),shiru(wiedzieć, znać), suberu(ślizgać się).

III Grupa - czasowniki nieregularne

JEDYNE DWA TO suru(robić),kuru(przyjść)

Forma czasownika	Hiragana	Romaji
Nieprzeszła	する, 来る	suru, kuru
Przeszła	した, 来た	shita, kita
Nieprzeszła przecząca	しない, こない	shinai, konai
Przeszła przecząca	しなかった, こなかった	shinakatta, konakatta
Tryb rozkazujący	しろ, こい	shiro, koi
Wyrażenie woli	しよう, こよう	shiyou, koyou
Forma -te	して, きて	shite, kite
Tryb niereguralny	すれば, くれば	sureba, kureba

Forma grzecznościowa

   Dla czasowników godan rdzeń zmienia ostatnią sylabę na -i, a dla ichidan sylaba -ru jest opuszczana(kasowana).

* na przykładzie czasownika iku(iść), należącego do grupy godan:

    * Nieprzeszła - iki-masu
    * Przeszła - iki-mashita
    * Nieprzeszła przecząca - iki-masen
    * Przeszła przecząca - iki-masen deshita
    * Tryb rozkazujący - iki-mase
    * Wyrażenie woli -  iki-mashyou
    * Forma -te - iki-mashite
    * Tryb niereguralny - iki-masureba